بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان جنوبی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، بیرجند، ایران
چکیده: (37 مشاهده)
تنش خشکی از شایعترین تنشهای غیرزیستی در بسیاری از نقاط جهان در شرایط تغییرات اقلیمی کنونی به شمار میرود و از اینرو یکی از اهداف مهم برنامه های بهنژادی گیاهان زراعی، تولید ارقام با عملکرد بالا و متحمل به تنش خشکی است. ارزیابی تنوع ژنتیکی و ارزیابی اثر تنش خشکی در جو و غربالگری منابع ژرمپلاسم برای تحمل به تنش خشکی و پایداری عملکرد دانه، پیش نیاز توسعه ارقام جدید و سازگارتر این محصول است. در این پژوهش، 18 ژنوتیپ امیدبخش حاصل از برنامههای بهنژادی جو در اقلیم معتدل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار به مدت دو سال زراعی (1402-1401 و 1403-1402) در دو شرایط بدون تنش و تنش خشکی انتهای فصل در سه ایستگاه تحقیقاتی ورامین، بیرجند و یزد (مجموعاً 12 محیط) مورد ارزیابی قرار گرفتند. پایداری عملکرد دانه با استفاده از آمارههای پارامتری و ناپارامتری و ضرایب همبستگی آنها با عملکرد دانه و همچنین شاخصهای ارزیابی تنش و تجزیه بایپلات بر اساس دو مؤلفه اصلی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج تجزیه بایپلات نشان دادکه ژنوتیپهای 1، 2، 3، 4، 5 و 7 عملکرد دانه بالاتری در شرایط تنش خشکی انتهای فصل داشتند. ژنوتیپهای شماره 3، 2 و 7 با داشتن کمترین مقدار میانگین رتبه آمارههای پایداری و انحراف معیار رتبهها و عملکرد بالاتر از میانگین کل، بهترتیب بالاترین پایداری عملکرد دانه را دارا بودند. بر اساس میانگین رتبه هر ژنوتیپ در کل شاخصهای تنش خشکی نیز ژنوتیپهای 7، 2 و 1 بهترتیب به عنوان متحملترین و ژنوتیپهای 6، 11 و 17 نیز به ترتیب به عنوان حساسترین ژنوتیپها به تنش خشکی انتهای فصل شناخته شدند. ژنوتیپ 7 با شجره Yousef/3/Legia//Rhn/Lignee 527 و میانگین عملکرد 6500 کیلوگرم در هکتار و ژنوتیپ 2 با شجره Assala'S'//Avt/Aths/3/Arinar/Aths//D529/4/Yousef و میانگین عملکرد 6252 کیلوگرم در هکتار، به عنوان ژنوتیپهای با عملکرد دانه بالا و پایدار برای کشت در مناطق متأثر از تنش خشکی انتهای فصل در اقلیم معتدل کشور شناخته شدند.
Barati A, Arazmjoo E, Tabatabaei S A, Hasanpour J. Selection of barley (Hordeum vulgare L.) genotypes for grain yield, yield stability and tolerance to terminal season drought stress under temperate climatic conditions of Iran. Iranian Journal of Crop Sciences. 2025; 26 (4) :390-405 URL: http://agrobreedjournal.ir/article-1-1406-fa.html
براتی علی، آرزم جو الیاس، طباطبائی سیدعلی، حسن پور جواد. گزینش ژنوتیپهای جو (.Hordeum vulgare L) برای عملکرد دانه، پایداری عملکرد و تحمل به تنش خشکی انتهای فصل در شرایط اقلیم معتدل ایران. نشریه علوم زراعی ایران. 1404; 26 (4) :390-405