در این تحقیق اثر تنش خشکی بر بیان نسبی ژنهای دهایدرین (Dehydrin)، آکواپورین (Aquaporin) وPutative leafycotyledon 1-like protein (Ha-L1L) در دو لاین [(ENSAT254 (متحمل) و LC1064C (حساس)] آفتابگردان روغنی با حساسیت متفاوت به خشکی در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال 1396 در دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه مورد ارزیابی قرار گرفت. گیاهان تا مرحله هشت برگی در حد 100 درصد ظرفیت زراعی نگهداری شده و بعد از آن تعدادی از گلدانهای مربوط به هر لاین در همان وضعیت نگهداری شده (نمونههای شاهد) و تعدادی تحت تنش خشکی (80، 60 و 40 درصد ظرفیت زراعی) قرار داده شدند. نمونهبرداری در سه زمان؛ هفت، 14 و 21 روز بعد از اعمال تنش انجام گرفت. نتایج نشان داد که بیشترین میزان بیان نسبی ژن دهایدرین، 21 روز بعد از اعمال تنش خشکی در تیمار 40 درصد ظرفیت زراعی در ژنوتیپ ENSAT254 (متحمل) مشاهده شد که در حدود 9/2 برابر مقدار آن در همین ترکیب تیماری در ژنوتیپ LC1064C (حساس) بود. بیشترین میزان بیان نسبی ژن آکواپورین، 14 روز بعد از اعمال تنش خشکی در تیمار 40 درصد ظرفیت زراعی در ژنوتیپ ENSAT254 (متحمل) مشاهده شد.بررسی بیان نسبی ژن Ha-L1L نشان داد که در هفته اول در حالی که در شدتهای مختلف تنش خشکی تغییراتی در بیان ژن در ژنوتیپ LC1064C (حساس) مشاهده نشد؛ در ژنوتیپ ENSAT254 (متحمل) در شدتهای مختلف تنش از 80 درصد ظرفیت زراعی به 40 درصد، بیان ژن روند افزایشی داشت. در 14 و 21 روز بعد از اعمال تنش بر عکس، عمده تغییرات در بیان نسبی ژن، در ژنوتیپ LC1064C (حساس) مشاهده شد. بهنظر میرسد که این ژن نقش مهمی در تحمل گیاه به تنش خشکی داشته و میزان بیان ژن به عنوان تابعی از وضعیت آبی گیاه نیست. بهنظر میرسد که این تنظیم کننده (Ha-L1L) در تنظیم مثبت ژن دهایدرین مشارکت نداشته و بلکه به صورت منفی آن را تنظیم نماید. در مجموع الگوی متفاوت بیان ژنها در دو ژنوتیپ آفتابگردان نشان دهنده واکنش متفاوت آنها به تنش خشکی است. در صورت تایید تحمل لاین ENSAT254 در سطح مولکولی نسبت به تنش خشکی، میتوان از این لاین برای تولید ارقام هیبرید استفاده کرد.
Hasaneh S, Darvishzadeh R, Abdollahi B, Besharat S, Hoseinpour F, Ebrahimipour Z. Assessment of relative expression of Dehydrin, Aquaporin and Ha-L1L genes in sunflower (Helianthus annuus L.) genotypes under drought stress conditions. علوم زراعی 2021; 23 (1) :14-29 URL: http://agrobreedjournal.ir/article-1-1112-fa.html
حسنه سودا، درویش زاده رضا، عبدالهی بابک، بشارت سینا، حسین پور فائزه، ابراهیمی پور زهرا. ارزیابی بیان نسبی ژنهای دهایدرین، آکواپورین و Ha-L1L در ژنوتیپهای آفتابگردان
(.Helianthus annuus L) در شرایط تنش خشکی. نشریه علوم زراعی ایران. 1400; 23 (1) :14-29