به منظور بررسی اثر سطوح کود فسفر (صفر، 40، 80 و 120 کیلوگرم فسفر در هکتار) و پیشپز کردن (پاربویلینگ) شلتوک بر محتوای اسید فیتیک و ارزش تغذیهای دانه سه رقم برنج (هاشمی، خزر و گوهر) آزمایشی مزرعهای بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در بهار سال 1391 در موسسه تحقیقات برنج کشور (رشت) انجام شد. پس از برداشت محصول تیمارهای آزمایشی، عملیات پیش پز کردن روی شلتوکهای برداشت شده اجرا شد. نتایج نشان داد که کمبود فسفر باعث کاهش عملکرد دانه گردید و بیشترین عملکرد دانه در سطوح 80 و 120 و کمترین عملکرد دانه در سطوح صفر و 40 کیلوگرم فسفر در هکتار مشاهده شد. با افزایش محتوای فسفر خاک، محتوای اسیدفیتیک شلتوک افزایش یافته و باعث کاهش محتوای عناصر آهن و روی و میزان فراهمی آنها شد. بیشترین محتوای اسیدفیتیک شلتوک در رقم خزر و در تیمار کودی 120 کیلوگرم فسفر با میزان 82/16 میلی گرم بر گرم ثبت شد. پس از اجرای عملیات پیشپز کردن، محتوای اسیدفیتیک شلتوک 80 درصد کاهش یافته و از 8/13 میلی گرم در گرم به 1/3 میلی گرم در گرم رسید و کمترین میزان اسیدفیتیک در رقم گوهر و در تیمار کودی صفر کیلوگرم فسفر ثبت شد (67/1 میلیگرم در گرم). نتایج نشان داد که پیشپز کردن شلتوک باعث افزایش محتوای عناصر فسفر، آهن و روی در برنج سفید حاصله شد. در طی عملیات پیشپز کردن شلتوک، فعالیت آنزیم فیتاز افزایش یافت در کلیه ارقام بیشترین میزان فعالیت آنزیم فیتاز در تیمار کودی 80 کیلوگرم فسفر ثبت شد. نتایج این آزمایش نشان داد که افزایش سطوح کود فسفر باعث افزایش تجمع فسفر دانه بصورت اسیدفیتیک و کاهش فعالیت آنزیم فیتاز و محتوی عناصر معدنی میگردد. بعلاوه پیشپز کردن باعث کاهش محتوی اسید فیتیک دانه میشود که این کاهش میتواند ناشی از هیدرولیز آنزیمی درطی مراحل خیساندن و بخاردهی وهمچنین به دلیل شکسته شدن ساختار حلقوی اسیدفیتیک در اثر فرآیندهای دمایی در طی عملیات پیشپز کردن باشد.
Effect of phosphorus fertilizer levels and parboiling of paddy on phytic acid and mineral content of three rice (Oryza sativa L.) cultivars. علوم زراعی 2016; 17 (4) :258-272 URL: http://agrobreedjournal.ir/article-1-577-fa.html
وهاب زاده محدثه، اصفهانی مسعود، اعلمی علی، شهدی کومله عباس، فلاح شمسی سیده ارحامه، همتی سعید. اثر سطوح کود فسفر و پیشپز کردن (پاربویلینگ) شلتوک بر محتوای اسید فیتیک و عناصر معدنی دانه سه رقم برنج (Oryza sativa L.). نشریه علوم زراعی ایران. 1394; 17 (4) :258-272