ارزیابی وراثت پذیری و تنوع فنوتیپی و ژنتیکی صفات مهم زراعی روی جمعیت‌های در حال تفرق در محیط‌های مختلف، از اصول برنامه‌های اصلاحی آنها می‌باشد. این پژوهش به منظور ارزیابی مقدماتی تنوع فنوتیپی و ژنتیکی صفات مختلف زراعی و بررسی اثر تنش خشکی در فامیل‌های F3 بزرک حاصل از تلاقی بین KO37 (لاین داخلی) و SP1066 )ژنوتیپ کانادایی) در دو شرایط تنش خشکی و بدون تنش در سال‌های 1390 و 1391 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه صنعتی اصفهان انجام شد. نتایج نشان داد که بیشترین میزان کاهش در اثر تنش مربوط به صفات تعداد دانه در بوته، عملکرد دانه در بوته و بهره‌وری مصرف آب بود که در ژنوتیپ SP1066 مشاهده شد. در تجزیه واریانس مرکب، بیشترین ضرایب تنوع ژنتیکی (به طور متوسط 19 درصد) و فنوتیپی (به طور متوسط 25 درصد) به صفات تعداد دانه در بوته، عملکرد دانه در بوته و تعدادکپسول در بوته تعلق داشت و بیشترین وراثت پذیری عمومی مربوط به صفات وزن هزار دانه (86 درصد)، ارتفاع بوته (85 درصد) و تعداد روز تا گلدهی (81 درصد) بود. وجود تنوع ژنتیکی بالا و دارای پیوستگی و همچنین مشاهده تفکیک متجاوز برای صفات زراعی مورد ارزیابی و صفت بهره‌وری مصرف آب در بین فامیلهای F3 در هر دو شرایط محیطی، نشان داد که می‌توان از این جمعیت تفرق یافته پایه و یا از نسل های پیشرفته حاصل از آن، در برنامه‌های اصلاحی آینده نظیر نقشه‌یابی، شناسایی QTL های کنترل کننده صفات زراعی و افزایش تحمل به خشکی در بزرک بهره‌برداری نمود.