غربالگری سریع ژرمپلاسم گیاهی در مراحل اولیه رشد و شناسایی مبنای ژنتیکی شاخص پژمردگی برگ گندم در مرحله گیاهچهای برای برنامههای اصلاحی گندم ضروری است. در تحقیق حاضر، تعداد 290 ژنوتیپ گندم نان ایرانی شامل 90 رقم زراعی و 200 توده بومی در سال 1400 در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه در شرایط تنش خشکی در مرحله گیاهچهای از نظر شاخص پژمردگی برگ مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بین ژنوتیپهای مورد مطالعه به لحاظ میزان پژمردگی برگ تنوع وجود داشت و تودههای بومی بهطور معنیداری، (حدود 12 درصد) از نمره پژمردگی بیشتری نسبت به ارقام زراعی برخوردار بودند که این موضوع میتواند نتیجه مستقیم یا غیرمستقیم گزینش باشد. از نظر شاخص پژمردگی برگ حدود نه درصد از ارقام زراعی و سه درصد از تودههای بومی در گروه متحمل به تنش خشکی قرار گرفتند. تجزیه ارتباطی با دو روش GLM و MLM تقریبا نتایج یکسانی داشت. کروموزمهای 3B، 2A، 7B، 1A، 3A، 4B، 5B، 6A و 6B بهترتیب بیشترین تعداد ارتباط نشانگر با شاخص پژمردگی برگ را در کل جمعیت داشتند که تنوع فنوتیپی صفت را از 6 الی 20 درصد توجیه میکردند. حاشیهنویسی نشانگرهای معنیدار، تاییدکننده نتایج تجزیه GWAS بود و نشان داده شد که تعداد پنج نشانگر روی کروموزومهای 1A، 2A، 3A و 7B با ژنهایی که در تحمل گیاه گندم به تنش خشکی نقش دارند، همردیفی داشتند. جزء جدایی ناپذیر غشا بودن، فسفوریلاسیون پروتئینها، فعالیت آنزیمهای متیل ترانسفراز و اﺗﺼﺎل ﻳﻮن روی (Zn2+) بخشی از کارکردهای مولکولی و فرآیندهای زیستی ژنهای یاد شده بودند. یافتههای تحقیق حاضر، بینشی عمیق در رابطه با پژمردگی برگ گندمهای نان ایرانی در شرایط تنش خشکی ارائه میدهد که میتوان از آن در برنامههای گزینشی آتی گندم نان استفاده کرد.
Abdi H, Alipour H, Bernousi I, Jafarzadeh J. Phenotyping, association analysis and annotation of genes related to
leaf wilting of bread wheat (Triticum aestivum L.) at the seedling stage under drought
stress conditions. Iranian Journal of Crop Sciences. 2022; 24 (3) :251-265 URL: http://agrobreedjournal.ir/article-1-1259-fa.html
عبدی حسین، علی پور هادی، برنوسی ایرج، جعفر زاده جعفر. ارزیابی فنوتیپی، تجزیه ارتباطی و حاشیهنویسی ژنهای مرتبط با پژمردگی برگ گندم نان
(.Triticum aestivum L) در مرحله گیاهچهای در شرایط تنش خشکی. نشریه علوم زراعی ایران. 1401; 24 (3) :251-265