RT - Journal Article T1 - Analysis of genotype × environment interaction for seed yield of promising Kabuli type chickpea (Cicer arietinum L.) promising lines JF - agrobreed YR - 2021 JO - agrobreed VO - 23 IS - 3 UR - http://agrobreedjournal.ir/article-1-1175-fa.html SP - 253 EP - 264 K1 - AMMI analysis K1 - Chickpea K1 - Environment K1 - Genotype K1 - Multi-environment trials and Yield stability AB - یکی از پیچیده­ترین موضوعات در اصلاح نباتات، برهمکنش ژنوتیپ در محیط است. با هدف ارزیابی پایداری عملکرد ژنوتیپ‌های امیدبخش نخود سفید، آزمایشی روی 16 لاین و دو رقم نخود در چهار ایستگاه تحقیقاتی مراغه، کردستان، ارومیه و همدان طی دو سال (1397 و 1398) در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با چهار تکرار به­صورت دیم بهاره اجرا شد. تجزیه واریانس مرکب داده­ها، برای ارزیابی برهمکنش ژنوتیپ در محیط و تجزیه­ اثرات اصلی جمع‌پذیر و اثرات متقابل ضرب‌پذیر (AMMI) انجام شد. نتایج تجزیه مرکب نشان داد که از کل تغییرات، 6/35 درصد توسط مکان و 1/36 درصد توسط برهمکنش سال در مکان قابل توجیه بود. عامل سال فقط 06/13 درصد از مجموع مربعات کل را تبیین کرد. بر اساس نتایج تجزیه AMMI، عملکرد دانه نخود توسط ژنوتیپ (10/7 درصد)، محیط (8/84 درصد) و برهمکنش این دو (04/8 درصد)، تحت تأثیر قرار گرفت. معنی­دار بودن برهمکنش ژنوتیپ در محیط نشان داد که هم عملکرد و هم رتبه­بندی ژنوتیپ­ها تحت تأثیر برهمکنش ژنوتیپ در محیط بود. مجموع مربعات ژنوتیپ در محیط وجود برهمکنش متقاطع بین ژنوتیپ و محیط را نشان داد. بر اساس نتایج تجزیه AMMI مجموع مربعات ژنوتیپ در محیط به دو مؤلفه اصلی تقسیم شد. این دو مؤلفه اصلی (IPC2 و IPC1) معنی­دار و بطور تجمعی 9/82 درصد از تغییرات کل را توجیه کردند و بنابراین برای تبیین الگوهای پیچیده برهمکنش ژنوتیپ و محیط کفایت می­کنند. رتبه­بندی ژنوتیپ­ها بر اساس ارزش پایداری امی (ASV) انجام و ژنوتیپ 3 به عنوان پایدارترین ژنوتیپ شناخته شد. بر اساس نتایج مدل AMMI1، ژنوتیپ 5 به عنوان پایدارترین و پرمحصول­ترین ژنوتیپ شناخته شد. بر اساس نتایج بای­پلات AMMI2، ژنوتیپ 11 به عنوان ژنوتیپ با پایداری و سازگاری عمومی بالا شناخته شد. از بین محیط­های آزمایشی، بیشترین و کمترین عملکرد دانه به ترتیب در محیط­های E5 و E4 (کردستان سال دوم و ارومیه سال اول) به­دست آمد. بر اساس نتایج این تحقیق، ژنوتیپ‌های 5 و 3 به‌ترتیب با عملکرد 4/941 و 1/911 کیلوگرم در هکتار به­عنوان لاین­های پرمحصول و پایدار در کلیه محیط­های آزمایشی شناخته شدند. LA eng UL http://agrobreedjournal.ir/article-1-1175-fa.html M3 ER -