|
گزینش ژنوتیپهای گندم دوروم (Triticum turgidum L. var. durum) متحمل به تنش خشکی انتهای فصل با استفاده از شاخصهای چند صفتی (MGIDI)
|
منوچهر دست فال   ، توحید نجفی میرک ، حسن زالی |
| بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، داراب، ایران |
|
|
چکیده: (231 مشاهده) |
وقوع تنش خشکی در انتهای فصل یکی از عوامل مهم کاهش عملکرد در گندم دوروم میباشد. بهمنظور شناسایی ژنوتیپهای متحمل به تنش خشکی، تعداد 17 لاین امیدبخش گندم دوروم در ایستگاه تحقیقات کشاورزی داراب در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار به مدت دو سال زراعی (1400-1399 و 01-1400) در شرایط بدون تنش و تنش خشکی (قطع آبیاری در مرحله گلدهی) مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که شاخص انتخاب ژنوتیپ مطلوب (SIIG) و شاخص ترکیب شاخصهای معنیدار (CSI) همبستگی مثبت و معنیداری با عملکرد دانه در شرایط بدون تنش (Yp) و عملکرد دانه در شرایط تنش (Ys) داشتند. شاخص فاصله ژنوتیپ- ایدئوتیپ چند صفتی (MGIDI) همبستگی منفی و معنیداری با Yp و Ys داشت. براساس نتایج تجزیه به مولفههای اصلی، ژنوتیپهای گندم دوروم در چهار ناحیه نمودار بای پلات قرار گرفتند. ژنوتیپهای ناحیه یک (لاین‌های 5، 7، 9، 12 و 15) دارای عملکرد دانه پایین در هر دو شرایط تنش و بدون تنش بودند. ژنوتیپهای ناحیه دو (ارقام و لاین‌های 1، 2، 14 و 19) دارای عملکرد دانه بالا در شرایط بدون تنش بودند. ژنوتیپهای ناحیه سه (لاین‌های 6، 10، 13، 17 و 18) دارای عملکرد دانه بالا در هر دو شرایط تنش و بدون تنش بودند و انتخاب ژنوتیپهای برتر از این ناحیه انجام شد. شاخصهای میانگین بهره‌وری (MP)، میانگین هندسی بهره‌وری (GMP)، میانگین هارمونیک عملکرد (HM) و شاخص تحمل به تنش (STI) که در ناحیه سه نمودار PCA قرار داشتند، از نظر شناسایی ژنوتیپهای پرمحصول و متحمل به تنش خشکی، نسبت به سایر شاخص‌ها برتری داشتند. ژنوتیپهای ناحیه چهار (ارقام و لاین‌های 3، 4، 8، 11، 13، 15 و 20) دارای رتبه عملکرد دانه بهتری در شرایط تنش بودند. براساس نتایج این تحقیق، شاخصهای MGIDI، CSI و SIIG کارایی لازم جهت انتخاب ژنوتیپهای پرمحصول و متحمل به تنش را بهطور همزمان داشتند. نتایج شاخص های SIIG، MGIDI و CSI مشابه بود و ژنوتیپهای 2، 10، 17 و 18 انتخاب شدند، ولی براساس هر سه شاخص تنها لاین 18 در رتبه اول قرار گرفت. بنابراین، لاین 18 که در ناحیه سه نمودار PCA قرار گرفته و دارای عملکرد دانه بالاتر از میانگین کل، هم در شرایط تنش و هم در شرایط بدون تنش بود، بهعنوان ژنوتیپ متحمل به تنش خشکی برای توسعه کشت در منطقه داراب و سایر مناطق با شرایط مشابه، شناخته شد.
|
|
| واژه‌های کلیدی: تجزیه به مولفههای اصلی، شاخصهای تحمل به خشکی، شاخص SIIG، عملکرد دانه و گندم دوروم |
|
|
متن کامل [PDF 1131 kb]
(91 دریافت)
|
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
تخصصي
دریافت: 1402/9/27 | پذیرش: 1402/12/1 | انتشار: 1402/12/25
|
|
|
|
|
|
