|
ارزیابی برهمکنش ژنوتیپ در محیط برای عملکرد دانه لاینهای امیدبخش نخود سفید
(Cicer arietinum L)
|
یداله فرایدی   ، همایون کانونی ، علی احسان نصرتی ، مریم حاجی حسنی ، حمیدرضا پورعلی بابا ، شهزاد همایی نژاد ، وحید شیرعلی زاده |
| دانشیار مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کردستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، سنندج، ایران |
|
|
چکیده: (1287 مشاهده) |
| یکی از پیچیدهترین موضوعات در اصلاح نباتات، برهمکنش ژنوتیپ در محیط است. با هدف ارزیابی پایداری عملکرد ژنوتیپ‌های امیدبخش نخود سفید، آزمایشی روی 16 لاین و دو رقم نخود در چهار ایستگاه تحقیقاتی مراغه، کردستان، ارومیه و همدان طی دو سال (1397 و 1398) در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار بهصورت دیم بهاره اجرا شد. تجزیه واریانس مرکب دادهها، برای ارزیابی برهمکنش ژنوتیپ در محیط و تجزیه اثرات اصلی جمع‌پذیر و اثرات متقابل ضرب‌پذیر (AMMI) انجام شد. نتایج تجزیه مرکب نشان داد که از کل تغییرات، 6/35 درصد توسط مکان و 1/36 درصد توسط برهمکنش سال در مکان قابل توجیه بود. عامل سال فقط 06/13 درصد از مجموع مربعات کل را تبیین کرد. بر اساس نتایج تجزیه AMMI، عملکرد دانه نخود توسط ژنوتیپ (10/7 درصد)، محیط (8/84 درصد) و برهمکنش این دو (04/8 درصد)، تحت تأثیر قرار گرفت. معنیدار بودن برهمکنش ژنوتیپ در محیط نشان داد که هم عملکرد و هم رتبهبندی ژنوتیپها تحت تأثیر برهمکنش ژنوتیپ در محیط بود. مجموع مربعات ژنوتیپ در محیط وجود برهمکنش متقاطع بین ژنوتیپ و محیط را نشان داد. بر اساس نتایج تجزیه AMMI مجموع مربعات ژنوتیپ در محیط به دو مؤلفه اصلی تقسیم شد. این دو مؤلفه اصلی (IPC2 و IPC1) معنیدار و بطور تجمعی 9/82 درصد از تغییرات کل را توجیه کردند و بنابراین برای تبیین الگوهای پیچیده برهمکنش ژنوتیپ و محیط کفایت میکنند. رتبهبندی ژنوتیپها بر اساس ارزش پایداری امی (ASV) انجام و ژنوتیپ 3 به عنوان پایدارترین ژنوتیپ شناخته شد. بر اساس نتایج مدل AMMI1، ژنوتیپ 5 به عنوان پایدارترین و پرمحصولترین ژنوتیپ شناخته شد. بر اساس نتایج بایپلات AMMI2، ژنوتیپ 11 به عنوان ژنوتیپ با پایداری و سازگاری عمومی بالا شناخته شد. از بین محیطهای آزمایشی، بیشترین و کمترین عملکرد دانه به ترتیب در محیطهای E5 و E4 (کردستان سال دوم و ارومیه سال اول) بهدست آمد. بر اساس نتایج این تحقیق، ژنوتیپ‌های 5 و 3 به‌ترتیب با عملکرد 4/941 و 1/911 کیلوگرم در هکتار بهعنوان لاینهای پرمحصول و پایدار در کلیه محیطهای آزمایشی شناخته شدند. |
|
| واژه‌های کلیدی: آزمایش‌های ناحیه‌ای، پایداری عملکرد، تجزیه AMMI، ژنوتیپ، محیط و نخود |
|
|
متن کامل [PDF 594 kb]
(517 دریافت)
|
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
تخصصي
دریافت: 1399/11/19 | پذیرش: 1400/1/17 | انتشار: 1400/9/10
|
|
|
|
|
|
